Connect with us

Shkencë

Ngjyra e Diellit: Misteri i spektrit të yllit tonë

Published

on

Dielli është burimi ynë kryesor i dritës dhe nxehtësisë, një yll gjigant që ndriçon sistemin tonë diellor. Shumë njerëz besojnë se Dielli është i verdhë, ndërsa të tjerë e përshkruajnë atë si të bardhë apo madje edhe portokalli në momente të caktuara të ditës. Por cila është ngjyra e vërtetë e Diellit? Për ta kuptuar këtë, duhet të shqyrtojmë disa faktorë si spektri i dritës, atmosfera e Tokës dhe perceptimi i njeriut.

Spektri i Dritës dhe Ngjyra e Diellit

Dielli lëshon dritë në një gamë të gjerë gjatësh valore, duke përfshirë dritën ultravjollcë, të dukshme dhe infra të kuqe. Nëse do ta shihnim Diellin nga hapësira pa ndikimin e atmosferës së Tokës, ai do të dukej i bardhë. Kjo ndodh sepse drita e tij përfshin të gjitha ngjyrat e dukshme të spektrit, të cilat kur kombinohen krijojnë ngjyrën e bardhë.

Pse Dielli Duket i Verdhe?

Kur drita e Diellit kalon përmes atmosferës së Tokës, molekulat e ajrit shpërndajnë dritën me gjatësi vale më të shkurtër (si bluja dhe vjollca), ndërsa drita me gjatësi vale më të gjatë (si e verdha, portokallia dhe e kuqja) përhapet më drejtpërdrejt. Për këtë arsye, Dielli na duket më shumë i verdhë ose portokalli, sidomos kur është më ulët në qiell.

Dielli në Perëndim dhe Agim

Gjatë lindjes dhe perëndimit, Dielli ndodhet më afër horizontit, dhe drita e tij duhet të kalojë përmes një shtrese më të trashë të atmosferës. Kjo bën që një pjesë më e madhe e dritës blu dhe të gjelbër të shpërndahet, duke lënë dominimin e dritës së kuqe dhe portokalli. Kjo është arsyeja pse Dielli merr një ngjyrë më të ndezur gjatë këtyre momenteve të ditës.

Në realitet, Dielli është një yll i bardhë që përfshin të gjitha ngjyrat e dritës së dukshme. Ngjyra që ne e shohim nga Toka ndryshon për shkak të shpërndarjes së dritës në atmosferë dhe kushteve të ndryshme të motit dhe ndotjes. Pra, herën tjetër kur të shihni Diellin në qiell, mbani parasysh se ai është shumë më shumë sesa një disk i thjeshtë i verdhë—është një burim i pasur i dritës me një spektër të plotë ngjyrash që formëson mënyrën sesi e shohim botën rreth nesh.

Continue Reading
1 Comment

1 Comment

  1. Illyrian Info

    April 1, 2025 at 2:52 pm

    Nice

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Kulturë

Famela Zenelaj: Ylli i Ri që Ndriçon në Biomjekësi dhe Kërkimin Gjenomik

Published

on

Në një kohë kur kërkimi shkencor kërkon më shumë se kurrë mendje të mprehta dhe zemra të pastra, shfaqja e talenteve të rinj si Famela Zenelaj është një dritë shprese për të ardhmen.
Nën mentorimin e jashtëzakonshëm të Dr. Detina Zallit — një lidere e njohur ndërkombëtarisht në fushën e genomikës dhe mjekësisë së personalizuar — Famela mbajti një prezantim të jashtëzakonshëm mbi temën:

“Mjekësia Gjenomike e Personalizuar: Nga Zbulimet Shkencore te Avancimet Farmaceutike.”
Në këtë paraqitje të strukturuar me kujdes dhe thellësi shkencore, Famela udhëhoqi audiencën nëpër historinë e mjekësisë së personalizuar, duke ndriçuar sesi zbulime madhore si RNA interference (RNAi) kanë hapur horizonte të reja në terapitë gjenetike dhe në mjekësinë moderne.

Me një qartësi mbresëlënëse, ajo shpjegoi sesi teknologjia revolucionare CRISPR-Cas9 po përdoret për të modifikuar gjenet me saktësi të pabesueshme dhe sesi kjo teknologji po transformon zhvillimin e terapive për sëmundjet më të rënda.

Famela tregoi një zotërim të jashtëzakonshëm të teknologjive të avancuara si sekuencimi i një-njësi bërthamore (snRNA-seq) dhe analizat snATAC-seq, të cilat mundësojnë studimin e indeve të ngrira dhe zbulimin e mekanizmave të sëmundjeve neurodegjenerative si Alzheimer dhe Parkinson, duke sjellë shpresë për diagnostikim dhe trajtim më të hershëm dhe më të saktë.
Ajo gjith

ashtu vuri në dukje sesi farmacitë më të mëdha botërore, përfshirë Roche, Pfizer dhe AstraZeneca, po përdorin të dhëna gjenomike për të zhvilluar imunoterapi të personalizuara dhe për të çuar përpara inovacionin në trajtimin e kancerit dhe sëmundjeve të tjera të ndërlikuara.

Por ajo që e veçon Famelën nuk është vetëm njohuria e thellë teknike. Ajo shfaqi një ndjeshmëri të rrallë për dimensionin etik të kërkimit shkencor, duke ngritur me pjekuri çështje të rëndësishme si mbrojtja e privatësisë së pacientëve, nevoja për akses të barabartë në terapitë më të avancuara, dhe përgjegjësitë që lindin nga përdorimi i teknologjive të fuqishme si manipulimi gjenetik.
Me prezencën e saj profesionale, argumentimin e qartë dhe pasionin që ndjehej në çdo fjalë, Famela Zenelaj tregoi se nuk është thjesht një studente premtuese, por një lidere e ardhshme që do të ndikojë në formësimin e së ardhmes së biomjekësisë dhe kërkimit gjenomik.

Në një botë që ka nevojë për mendje të reja dhe zemra të pastra që shohin përtej kufijve të njohur, rrugëtimi i Famelës nën mentorimin e përkushtuar të Dr. Zallit na kujton se edukimi i vërtetë dhe udhëheqja me shpirt janë çelësi për të ndërtuar një të ardhme më të ndritur për shkencën dhe shëndetin njerëzor.

Nëse ndiheni të frymëzuar nga rrugëtimi i Famela Zenelajt dhe dëshironi të përjetoni një eksperiencë të ngjashme kërkimore nën mentorimin e Dr. Detina Zallit, mund të kontaktoni: 📩 drdetinazalli@gmail.com

Continue Reading

Shkencë

Dr. Detina Zalli: Zemra e një nëne, mendja e një shkencëtareje!

Published

on

Si një program i lindur për djalin e saj, Dielli, po ndryshon rrugëtimin e mijëra të tjerëve

Nga Londra deri në Prishtinë. Nga diaspora shqiptare në Zvicër dhe në Amerikë, e deri në një klasë të vogël në Shkodër.
Dr. Detina Zalli, një nënë shqiptare e rritur mes përpjekjesh dhe ëndrrash të mëdha, vendosi të krijojë një program që sot është kthyer në urën që lidh fëmijët shqiptarë me universitetet më të mira në botë.

“Mami, a mund të bëhem një ditë shkencëtar si ata në televizor… dhe si ti?”
Kur djali i saj, Dielli, që po rritej në një qytet në Angli mes dy kulturave dhe një gjuhe që nuk ia përkthente gjithmonë shpirtin, e pyeti këtë,
Dr. Detina Zalli nuk e kishte gati përgjigjen.
Por ajo i dha diçka më të fuqishme: një premtim.

Premtimi që ai – dhe çdo fëmijë shqiptar që ndjen se nuk ka vend në një sistem që nuk e njeh plotësisht – të ketë akses në arsim të standardit botëror, mentorim, dhe një platformë për të ndërtuar besimin se vendi i tij është në qendër të dijes.

Një grua që ka ligjëruar në Harvard, Oxford dhe Cambridge, por flet si nënë

Dr. Zalli ka punuar dhe bashkëpunuar me Harvard, Oxford, Cambridge, NASA dhe fitues të Çmimeve Nobel.
Ka folur në konferenca ndërkombëtare për kërkime të avancuara në gjenetikë, lidership dhe sipërmarrje.

Por kur e pyet për arritjen e saj më të madhe, ajo nuk përmend tituj, por një fjalë:
“Studentët shqiptarë që kanë gjetur zërin e tyre përmes këtij programi.”

Nga një projekt për Diellin, në një platformë për një komb

Ajo që nisi si një rrugëtim për djalin e saj, Diellin, është kthyer sot në një program që fuqizon fëmijët dhe të rinjtë shqiptarë në diasporë, Kosovë dhe Shqipëri, duke u ofruar:

  • Mentorim personal me ekspertë nga universitetet më të mira në botë
  • Projekte kërkimore reale, të ndërtuara mbi standardet e Harvard-it, Oxford-it dhe MIT-it
  • Udhëzim të thelluar emocional dhe akademik, të bazuar në ndërtimin e vetëbesimit, kuriozitetit dhe mendimit kritik

Një qasje që ndryshon mënyrën si studentët mësojnë — dhe si e shohin veten

Kjo nuk është një shkollë e zakonshme. Nuk ka nota. Nuk ka provime.
Ka pyetje që nxisin mendimin, mentorë që frymëzojnë dhe projekte që përqafojnë realitetin shqiptar dhe ndërkombëtar.

Në vend të “mëso për provim”, fëmijët prezantojnë, ndërtojnë, debatojnë, kërkojnë dhe krijojnë zgjidhje për botën reale — nga teknologjia hapësinore deri te bioetika në mjekësinë moderne.

Struktura: Për çdo moshë, një udhëtim i veçantë

Programi është i ndarë sipas grupmoshës:

  • 7–10 vjeç: Eksplorim përmes lojës dhe tregimeve shkencore
  • 11–14 vjeç: Mendim kritik, prezantim dhe zbulim pasionesh
  • 15–18 vjeç: Projekte kërkimore, aplikime për universitete dhe komunikim shkencor
  • 18+ studentë: Portofol akademik, publikime dhe udhëzim për bursa, Master, PhD

Çfarë e bën këtë program ndryshe?

  • Bazuar në kërkimet më të fundit shkencore
  • Mentorim 1:1 me shkencëtarë nga Harvard, Oxford, Yale, Cambridge
  • Publikime dhe aktivitete reale
  • Programi zhvillon më shumë se dije — zhvillon personalitetin dhe qëndrimin e një lideri

Rezultatet? Flasin vetë.

  • Studentët që kanë ndjekur këtë program janë pranuar në:
    🎓 Harvard, Yale, Oxford, Cambridge, Stanford, Imperial, UCL etj.
  • Kanë ndërtuar start-upe, aplikacione për teknologji mjekësore dhe platforma për të drejtat e njeriut
  • Kanë fituar bursa, folur në konferenca, dhe janë kthyer në shembuj për komunitetin shqiptar ndërkombëtar

Dhe mbi të gjitha…

Kanë rifituar besimin se janë të mjaftueshëm. Se janë të aftë. Se e meritojnë të ëndërrojnë më larg.


Sepse fëmijët nuk kanë nevojë vetëm për dije. Ata kanë nevojë për dikë që u thotë:
“Ti mundesh. Dhe unë do të të ndihmoj ta vërtetosh.”


Këtë e bën Dr. Detina Zalli.
Dhe e bën me zemër. Dhe me shkencë.

Continue Reading

Lajme

Gripi i shpendëve në Shqipëri: Asgjësohen gati 500 mijë pula të ngordhura

Published

on

Brenda një muaji, gripi i shpendëve në Shqipëri ka shuar disa biznese me pula. Sipas shifrave zyrtare nga Ministria e Bujqësisë, deri më tani kanë ngordhur 497 986 pula në dy kompanitë “Rea’s” dhe “AIBA”, të prekura nga influenca aviare H5N1.

Ministria e Bujqësisë ka dalë me një deklaratë publike për mediat, ku bën me dije se pulat e ngordhura tashmë janë asgjësuar. E njëjta thotë se asgjësimi i tyre është bërë përmes procesit të djegies, por pa dhënë më tepër detaje mbi vendin.

Ndërkaq, “Report Tv” raportoi se deri më tani janë asgjësuar mbi 975 mijë vezë të kontaminuara (561.180 kokrra veze tek Rea’s dhe 413.880 kokrra veze AIBA), pasi ndodheshin në depot ku u infektuan shpendët.

Situata me gripin e shpendëve është reflektuar menjëherë në treg, pasi është shtrenjtuar direkt çmimi i vezëve, nga 20-22 lekë kokrra në fillim të muajit, në 30 lekë aktualisht.

Vatra e parë me gripin e shpendëve u njoftua nga Ministria e Bujqësisë më 3 mars tek ferma “Rea’s” në Rrashbull të Durrësit, dhe më 13 mars u infektua edhe ferma e “AIBA”-s.

Continue Reading

Trending

Copyright © 2025 Autochthonous